ESCAPADE: Mars Görevi Hakkında Kısa Bilgi

NASA’nın ESCAPADE misyonu, Mars yörüngesine gönderilecek iki özdeş uyduyla gezegenin benzersiz “hibrit” manyetosferini ve uzay havasının atmosfer üzerindeki etkilerini araştıracak. Amaç, güneş rüzgârının Mars’ın ince atmosferi ve mıknatıslanmış kabuğuyla nasıl etkileştiğini ölçerek, bir zamanlar kalın olan atmosferin nasıl kaybolduğunu anlamak. Bu atmosfer, geçmişte sıvı suyu ve belki de yaşamı desteklemiş olabilir.

Bilim insanları, Mars’ın manyetik çevresinin iki bileşenden oluştuğunu belirtiyor: Birincisi, gezegenin kadim çekirdeğinden kalan kalıntı manyetik alanlar; ikincisi ise üst atmosferdeki daha zayıf manyetik alan. Güneş rüzgârı, yüklü parçacıklar ve Mars atmosferi sürekli etkileşim halinde; bu süreçler gezegenin atmosfer kaybına katkıda bulunuyor. ESCAPADE’in ikiz uyduları, 160 ila 10.000 kilometre (100–6.200 mil) irtifalar arasında Mars’ın üst atmosferini ve manyetosferini eşzamanlı ölçerek, uzay havasının atmosferi nasıl şekillendirdiğine dair kritik veriler sunacak.

Görev, Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Uzay Bilimleri Laboratuvarı tarafından yönetiliyor. Rocket Lab, NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi, Embry‑Riddle Aeronautical University, Advanced Space LLC ve Blue Origin kilit ortaklar arasında yer alıyor.

Yolculuk Aşamaları Aşama I – Fırlatma ve Bekleme ESCAPADE, 13 Kasım 2025’te Florida Cape Canaveral’dan fırlatıldı. Dünya ile Mars’ın doğrudan transfer için uygun hizalanmadığı bu dönemde, uzay araçları Güneş’in ters yönünde, Dünya’dan yaklaşık 1 milyon mil uzaktaki Lagrange 2 (L2) noktasını dolanan bir “bekleme” yörüngesine yerleşti. 2026 sonbaharında hizalanma oluştuğunda, Dünya’nın yerçekimi desteği kullanılarak Mars’a sapan manevrası yapılacak.

Aşama II – Gezegenler Arası Seyir Mars yolculuğu sırasında iki uzay aracı, üzerlerindeki itki sistemleriyle küçük rota düzeltmeleri (yörünge düzeltme manevraları) gerçekleştirecek. Bu manevralar, zamanlama ve konumu hassas şekilde ayarlayarak her iki uydunun da doğru zamanda doğru noktaya ulaşmasını sağlayacak.

Aşama III – Mars Yörüngesine Yerleşme Uzay araçları Mars’a birkaç gün arayla varacak ve her biri yaklaşık 11 dakika boyunca motorlarını ateşleyerek yavaşlayıp yörüngeye girecek. Önce yaklaşık 60 saatlik “yakalama” yörüngelerine oturacaklar; ardından bilim gözlemleri için gereken daha küçük yörüngelere kademeli geçiş başlayacak.

Aşama IV – Yörünge Ayarı ve Bilime Geçiş Varış sonrası, uydular birbirlerine güvenli mesafe koruyacak şekilde benzer ama biraz farklı yörüngelere kaydırılacak. Yörünge daraltma ve bilime geçişten oluşan bu iki aşamalı süreç, 2027 sonuna kadar—Güneş’le Dünya arasına giren hizalanma (güneş birleşimi) sırasında iletişim kesintileri başlamadan—tamamlanmak zorunda. Bu tarihe kadar uydulardan biri Mars çevresinde 8,5 saatte, diğeri 9,5 saatte tur atacak. Birleşim sonrası yapılacak son manevralarla 2028 ortasında neredeyse eşleşen bilim yörüngelerine yerleşecek ve veri toplamaya hazır olacaklar.

Aşama V – Bilim Bilim safhası iki kampanyaya ayrılıyor. İlkinde, uydular neredeyse aynı yörüngede “inci taneleri” gibi ardı ardına uçarak aynı bölgeyi zamansal farkla örnekleyecek. İkincisinde ise farklı yörüngelere ayrılıp Mars’ın manyetik ortamının farklı bölgelerini aynı anda gözlemleyecekler. Bu yaklaşım, hem eşzamanlı mekânsal karşılaştırma hem de zaman içindeki değişimleri yakalama imkânı sağlayacak.

Neden Önemli?

• Atmosfer kaybının dinamiklerini çözmek, Mars’ın iklim evrimi ve yaşanabilirlik geçmişine dair temel bir boşluğu dolduracak.
• 160–10.000 km irtifa aralığındaki kapsamlı ölçümler, hibrit manyetosfer davranışına ilişkin eksik halkaları tamamlayacak.
• İkiz uydu mimarisi, düşük maliyetle yüksek bilimsel getiri ve operasyonel yedeklilik sunuyor.

ESCAPADE, küçük uydularla büyük bilim yapmanın mümkün olduğunu göstererek gelecekteki Mars kargo ve insanlı görevleri için esnek zamanlama ve daha düşük maliyetli keşiflerin önünü açıyor.

Kaynak: NASA.gov