Astronot, Kozmonot, Taykonot ve Spasolog Arasındaki Fark Nedir?

Gerek bloglarda gerekse haber sitelerinde bu isimleri sıkça duyarız. Bazı haber kaynakları genelleme yaparak hepsi için “astronot” demeyi tercih eder. Haberuzay’a bu konuda sorular gelince, kafa karışıklığını gidermek için açıklama yapmanın faydalı olacağını düşündük.

Öncelikle, temel yaptıkları iş bakımından bu dört kelime arasında anlam farkı yoktur: Hepsi uzay araştırmalarına katılan ve uzaya giden insanlar için kullanılır. Ancak hangi kelimenin tercih edildiği, büyük ölçüde ilgili ülkenin dili ve geleneğine bağlıdır.Astronot: Genellikle ABD ve Avrupa’da kullanılır. Sözcük kökeni “yıldız” ve “denizci/yolcu” anlamlarına dayanır; mecazi olarak “yıldızlararası yolcu” şeklinde yorumlanır.

Kozmonot: Rusya’da ve Rusça etkisinin güçlü olduğu ülkelerde kullanılır. Genel olarak “uzay insanı” anlamına gelir.

Taykonot: Çince “uzay” anlamına gelen tàikōng kelimesinden türetilmiştir; Çin’de bir dönem resmî olarak yaygın kullanılmamışsa da uluslararası medyada Çinli uzay insanları için yerleşik bir terimdir.

Spationaute: Fransızcada, Fransa’nın veya Avrupa’nın uzay görevlerine katılanlar için kullanılır. (Not: Doğru Fransızca biçim “spationaute”tur; “spasolog” doğru bir terim değildir.)

Notlar:

Kurumsal adlandırmalar: NASA “astronaut”, Roscosmos “cosmonaut”, Çin Ulusal Uzay İdaresi için uluslararası kullanımda “taikonaut” yerleşiktir. ESA personeli için Fransızcada “spationaute” denebilir; İngilizcede genellikle “astronaut” kullanılır.

Güncel Türkçe kullanım: Türkçede “astronot” en yaygın üst-terim olarak kabul görür; bağlama göre “kozmonot/taikonot” özgül milliyet/kurum belirtmek için kullanılabilir.