Dünya’nın Derinlerindeki Gizemli “Lav Gölcükleri” Yaşamın Kökenine Işık Tutabilir

Bilim insanları, Dünya’nın derinlerinde bulunan gizemli iki “lav gölcüğü”nün, gezegenimizin erken dönemlerine ve yaşamın kökenine dair ipuçları taşıyabileceğini belirtiyor. Pasifik Okyanusu ve Afrika kıtası altında, mantoda yer alan bu kıta büyüklüğündeki yapılar, gezegenin çekirdeğine yaklaşık 2.900 kilometre derinlikte “tutunmuş” durumda. Mevcut gezegen oluşumu modellerine göre böylesi amorf ve devasa yapılar beklenmiyordu.

İnsanlar merkezine inemese de Dünya’nın içi, sismik dalgalarla “görülebiliyor”. Bu dalgalar, “büyük düşük kayma hız bölgeleri” ve “ultra düşük hız bölgeleri” olarak bilinen bu anomalilerden geçerken belirgin şekilde yavaşlıyor; bu da çevre mantoya göre farklı bir bileşime işaret ediyor. Rutgers Üniversitesi’nden çalışmanın lideri jeodinamist Yoshinori Miyazaki, “Bunlar rastgele tuhaflıklar değil; Dünya’nın en erken tarihinin parmak izleri” diyor. “Neden var olduklarını anlarsak, gezegenimizin nasıl oluştuğunu ve neden yaşanabilir hale geldiğini de anlayabiliriz.”

Dünya milyarlarca yıl önce bir “magma okyanusu”ydu. Soğuma sonrası mantonun tabakalı bir yapı oluşturması beklenirdi; oysa bugün dev ve düzensiz anomaliler görüyoruz. Miyazaki ve ekibi, çözümün çekirdekte olabileceğini öne sürüyor: Eğer silisyum ve magnezyum çekirdekten mantoya sızdıysa, bu kimyasal karışımın düzensiz soğuması büyük anomalileri doğurmuş olabilir. Bu yapılar, erken dönemdeki “temel magma okyanusu”nun kalıntıları olarak, antik Dünya’ya açılan bir pencere sunuyor.

Araştırmacılara göre, çekirdek-manto etkileşimleri gezegenin soğumasını, volkanizmayı ve atmosferin gelişimini etkilemiş olabilir; bu da Dünya’nın yaşama elverişli hale gelmesini açıklamaya yardımcı olur. Princeton Üniversitesi’nden Jie Deng, derin mantonun erken etkileşimlerin “kimyasal hafızasını” taşıyabileceği fikrinin, Dünya’nın benzersiz evrimini anlamada yeni kapılar açtığını vurguluyor.