Genç Yıldızın Buzunda Yaşam İçin Kimyasal İpuçları

James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Samanyolu’nun yakın komşusu Büyük Macellan Bulutu’nda (yaklaşık 160.000 ışık yılı uzaklıkta) bulunan ST6 adlı genç bir yıldızın çevresindeki buzlu bölgede karmaşık organik moleküller (COM’lar) tespit etti. Bu moleküller arasında metanol, etanol, metil format, asetaldehit ve sirkenin ana bileşeni olan asetik asit yer alıyor. Araştırmaya göre, etanol, metil format ve asetaldehidin buzda Samanyolu dışındaki ilk doğrulanmış tespiti gerçekleştirildi; asetik asit ise uzayda şimdiye dek “kesin” olarak görülmemişti. Ayrıca, RNA bileşenlerinin öncüllerinden sayılan şeker türevi glikolaldehite benzeyen işaretler de bulundu.

Keşif, JWST’nin orta kızılötesi MIRI cihazının güçlü tayfölçüm yetenekleriyle yapıldı. Ekip, Maryland Üniversitesi’nden Marta Sewiło liderliğinde, yıldız oluşumunun sürdüğü yoğun toz ve buz bulutlarını inceledi ve moleküllerin “parmak izi” niteliğindeki tayfsal imzalarını belirledi.

Bu bulgu iki açıdan çarpıcı: Büyük Macellan Bulutu, Samanyolu’na göre daha az ağır element (düşük metaliklik) içeriyor ve şiddetli morötesi ışınıma maruz kalıyor. Normalde bu sert koşullar, karmaşık organik moleküllerin oluşmasına ve hayatta kalmasına engel olur. Ancak çalışma, COM’ların buz üzerinde toz taneciklerinde oluşabildiğini ve daha sonra gaza salınabildiğini gösteriyor. Leiden Üniversitesi’nden Will Rocha, bu süreçlerin uzayda bu tür moleküllerin başlıca üretim yolu olduğuna dikkat çekiyor.

Bu keşif, evrenin erken dönemlerindeki metalikliği düşük galaksilerde bile karmaşık kimyanın gelişebileceğini gösteriyor. Yaşamın varlığını kanıtlamasa da, gezegen sistemleri oluşurken yaşamın yapıtaşlarının korunup genç gezegenlere taşınabileceğine işaret ediyor. Sewiło ve ekibi, Büyük ve Küçük Macellan Bulutu’ndaki daha fazla protostarı inceleyerek bu karmaşık kimyanın nasıl ortaya çıktığını ayrıntılı biçimde anlamayı hedefliyor.

Kaynak: NASA/ESA/CSA/JPL-Caltech/M. Sewiło ve ark. (2025)